Morfometria początku koryta w gradiencie opadowym od klimatu półsuchego do suchego

Początki koryt rzecznych są najwyżej położonymi na stoku miejscami, w których rozpoczyna się działalność procesów fluwialnych. Ich rozmieszczenie na stoku oraz wykształcenie odzwierciedla rozwój sieci koryt rzecznych na danym obszarze.
W niniejszym opracowaniu zbadano rozwój początków koryt w gradiencie opadowym od klimatu półsuchego (370 mm) do suchego (90 mm) na pustyni Negew w Izraelu. Badania koncentrowały się na zrozumieniu czynników wpływających na rozkład przestrzenny i morfometrię początków koryt, w szczególności roli opadów atmosferycznych i właściwości podłoża skalnego.
Zidentyfikowano trzy główne czynniki wpływające na rozwój początków koryt: wielkość i kształt obszarów zasilających (głównie pod wpływem litologii podłoża skalnego), lokalne nachylenia stoków oraz ilość opadów. Wykazano również, że początki koryt były zazwyczaj zlokalizowane w najwyższych sekcjach systemu dolinowego w klimacie półsuchym, podczas gdy na obszarach suchych występowały one zarówno w obrębie stoków, jak i w przejściowych sekcjach doliny. Badanie wnosi kluczowy wkład w strategie zarządzania gruntami i wodą w suchych środowiskach, podkreślając złożoną interakcję między warunkami klimatycznymi i cechami geologicznymi w kształtowaniu sieci drenażu.
Dr Eliza Płaczkowska – adiunkt w Zakładzie Hydrogeologii Podstawowej, zawodowo zajmuje się geomorfologią fluwialną oraz hydrologią dynamiczną. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na rozwoju i funkcjonowaniu obszarów źródliskowych, głównie w regionach górskich, w różnych strefach klimatycznych i przy zróżnicowanych warunkach geologicznych. Dwukrotna uczestniczka programu UE Horyzont 2020, kierownik projektu naukowego finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, laureatka stypendium Programu im. Bekkera Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Poza działalnością w Instytucie pełni funkcję Sekretarza grupy roboczej DENUCHANGE przy Międzynarodowym Stowarzyszeniu Geomorfologów.
Więcej informacji o artykule:
Płaczkowska, E., Kijowska-Strugała, M., Prokop, P., Wiejaczka, Ł., Lekah, J., 2025. Channel head morphometry in the precipitation gradient from semi-arid to arid climates. Catena 254, 109007. https://doi.org/10.1016/j.catena.2025.109007