W dniach 9-11 maja odbyła się w naszym Instytucie konferencja p.t. „Trybut dla Prof. Stanisława Hałasa i 30 lecie Pracowni Geologii Izotopowej i Geoekologii”, której głównym organizatorem był prof. Mariusz Jędrysek z naszego Zakładu Geologii Stosowanej, Geochemii i Gospodarki Środowiskiem. Konferencja poświęcona była śp. prof. Stanisławowi Hałasowi, pionierowi geologii izotopowej w Polsce związanemu z Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, który współpracował także z geologami z naszego Instytutu. Konferencja oprócz bogatej oferty sesji naukowych miska też swoją część kulturalną, którą uświetnił koncertem fortepianowym były JM Rektor Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Adam Jezierski. Podczas wydarzenia została w naszym Instytucie odsłonięta tablica pamiątkowa ku czci prof. Hałasa.
Profesor Stanisław Hałas. Urodzony 9 lipca 1945 roku w Stryjowie. Studia z dziedziny fizyki ukończył na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w latach 1963-68. Stopień doktora uzyskał w 1973 r., a stopień doktora habilitowanego w 1982 r. Tytuł profesora otrzymał w 1992 roku, a stanowisko profesora zwyczajnego objął w 1997 roku. Z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej był związany zawodowo od 1968 r. i przez kolejne prawie 50 lat to właśnie w Lublinie prowadził swoją działalność naukową. Profesor Stanisław Hałas był bardzo cenionym autorem ponad 250 prac naukowych w zakresie spektrometrii mas, geochemii, izotopów i geochronologii i autorem bądź współautorem 24 patentów. W swojej karierze współpracował z wieloma krajowymi i zagranicznymi ośrodkami badawczymi – w Europie i za oceanem. Przewodził także kilku towarzystwom naukowym. Był współzałożycielem European Society for Isotope Research i ekspertem European Geoscience Union. Do jednego z największych osiągnieć Prof. Hałasa należy zaliczyć wkład w rozwój Zakładu Spektrometrii Mas w Instytucie Fizyki UMCS. Kreowanie nowych metod bazujących na niekonwencjonalnych rozwiązaniach w zakresie analiz stosunków lekkich izotopów trwałych oraz technologii próżniowych, pozwoliło wprowadzić lubelskie Laboratorium do absolutnej światowej czołówki. W podziękowaniu za swoje zasługi dla Nauki Polskiej został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Pracownia Geologii izotopowej i Geoekologii została zorganizowana w 1992 r. przez dra Mariusza Oriona Jędryska za zgodą i wsparciem Śp. prof. Alfreda Majerowicza i dzięki zatrudnieniu Śp. Pani Bernadety Doroszko. Oficjalnie powstanie Pracowni należy wiązać z datą 3 maja 1992 roku. Za podstawę zorganizowania Pracowni posłużyło finansowanie prywatne jej kierownika oraz późniejsze granty i współpraca z zagranicą oraz przede wszystkim życzliwość Śp. Prof. Stanisława Hałasa. Istotny wkład Prof. Hałasa polegał na użyczeniu pompy BL8 do stworzenia pierwszej linii próżniowej w Pracowni. Dzięki dodatkowej pomocy finansowej uzyskanej od Prof. Mieczysława Pazdura, już w lipcu 1992 roku uruchomiono pierwszą linię próżniową. Pracownia Geologii Izotopowej i Geoekologii to pierwsza tego typu jednostka naukowo-badawcza na wydziale nauk przyrodniczych wyższej uczelni w Polsce. Dzisiaj, po 30 latach funkcjonowania, jest ona wyposażona w aparaturę o najwyższych standardach światowych, w tym posiada kilka spektrometrów mas. Na przełomie 2020 i 2021 Pracownia została doposażona w analizatory Picarro CRDS do pomiarów stężeń CO2, CH4 i N2O oraz składu izotopowego tlenu i wodoru w wodzie oraz węgla w CO2 i CH4 i tlenu i azotu w N2O w tym izotopomerów. Urządzenia te są wyposażone w różnorodne elementy peryferyjne i analityczne. Z związku z powyższym następuje powolne wycofywanie się z klasycznych preparatyk próżniowych, które były podstawą utworzenia Pracowni. Na przestrzeni 30 lat prace dyplomowe realizowane w Pracowni obroniło wielu licencjatów i magistrantów, a także 14 doktorantów, uzyskana została jedna habilitacja. Wszyscy wypromowani doktorzy są zatrudnieni w renomowanych ośrodkach naukowych i przemysłowych w Polsce i na świecie. Tematyka prac w Pracowni Geologii Izotopowej i Geoekologii obejmuje zagadnienia z zakresu od „głębokiej” geologii (skał magmowych, metamorficznych czy metamorfizmu dna oceanicznego) do procesów egzogenicznych, w tym rolę oddziaływania systemu biosfera – przyroda nieożywiona na migrację, bilanse mas, mobilność i ścieżki tworzenia lub rozpadu związków organicznych i nieorganicznych. Tematyka, którą obecnie zajmuje się dziesięcioosobowy Zespół Pracowni, w ostatnim roku skupiła się na badaniach:
– składu izotopowego węgla i azotu w materii organicznej torfów i osadów w kontekście rekonstrukcji warunków klimatycznych,
– biogazodochodowości biomasy łąkowej w ramach projektu realizowanego wspólnie z Ogrodem Botanicznym UWr i finansowanego przez WFOŚiGW we Wrocławiu,
– przemian azotu w środowisku glebowym ze szczególnym uwzględnieniem procesu denitryfikacji – temat realizowany przez zespół pod kierownictwem dr Dominiki Lewickiej-Szczebak w projekcie NAWA „Polskie Powroty” oraz grancie wewnętrznym IDUB I edycji pt. Azot w ekosystemach rolniczych: śledzenie przemian nawozów do gazów (N2O i N2) z zastosowaniem metod izotopowych,
– procesów beztlenowego rozkładu materii organicznej, ze szczególnym uwzględnieniem szlaków przemian różnych kwasów organicznych, będących prekursorami metanogenezy,
– polimerów takich jak lignina, celuloza oraz hemicelulozy pochodzących z osadów oraz drewna kopalnego o różnym wieku i stopniu dojrzałości, prowadzone gł. przez dr. M. Buchę we współpracy z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach.
– badania we współpracy z przemysłem polskim, głównie górnictwem.
