---

Geośrodowisko stanowi dynamiczny system, w którym zachodzą nieustanne interakcje między procesami naturalnymi a działalnością człowieka. W ostatnich dekadach obserwuje się wyraźne przyspieszenie tempa tych przemian, czego głównymi czynnikami są zmiany klimatyczne oraz intensyfikacja presji antropogenicznej. Zrozumienie mechanizmów i konsekwencji tych oddziaływań nabiera szczególnego znaczenia zarówno dla nauki, jak i dla praktyki planowania przestrzennego, ochrony środowiska oraz gospodarki zasobami naturalnymi. Niniejszy artykuł stanowi wprowadzenie do numeru specjalnego Geographia Polonica poświęconemu pogłębionej analizie wzajemnych relacji w systemie geośrodowiskowym w różnych strefach morfoklimatycznych.

Zawarte w tomie opracowania prezentują szerokie spektrum zagadnień dotyczących współczesnych przemian geośrodowiska, pogrupowane w trzy zasadnicze bloki tematyczne. Pierwszy obejmuje studia nad wpływem zmian klimatu na funkcjonowanie środowiska przyrodniczego – od przeobrażeń krajobrazu po zmiany w procesach geomorfologicznych. Drugi blok skupia się na problematyce zanieczyszczeń antropogenicznych, obejmujących zarówno gleby, jak i ekosystemy wodne, z uwzględnieniem metod oceny stopnia ich degradacji. Trzeci obszar badań dotyczy procesów geodynamicznych w dolinach rzecznych, analizowanych w kontekście gospodarowania zasobami wodnymi i ochrony środowiska. Artykuł wprowadzający, stanowiący syntezę wyników poszczególnych prac, ukazuje interdyscyplinarny charakter badań geośrodowiskowych i podkreśla wagę stosowania nowoczesnych metod analitycznych w celu uchwycenia złożoności zachodzących zjawisk.

Zaprezentowane w numerze specjalnym wyniki badań wskazują jednoznacznie, że przyszłe analizy procesów geośrodowiskowych wymagają podejścia integrującego perspektywy różnych dyscyplin naukowych. Szczególne znaczenie zyskuje tu badanie skutków zmian klimatycznych oraz działalności człowieka w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Synteza przedstawiona w artykule wstępnym potwierdza, że rozwój badań geośrodowiskowych powinien iść w kierunku łączenia innowacyjnych metod badawczych z praktycznym zastosowaniem wyników w kształtowaniu strategii zrównoważonego rozwoju. Interdyscyplinarne podejście otwiera nowe możliwości analizy przemian geośrodowiska w skali globalnej i stanowi klucz do zrozumienia procesów determinujących przyszłość systemu przyrodniczego.