Odra w lecie 2022 doświadczyła jednej z największych katastrof ekologicznych w swojej historii. W rzece odnotowano masowe obumieranie organizmów wodnych. Przeprowadzone badania, które obejmowały zarówno wodę jak i niesione nurtem osady, pokazują, że przyczyny tego zjawiska były wieloczynnikowe i w dużej mierze związane z działalnością człowieka.

Wykonane analizy mineralogiczne osadów wykazały w ich składzie obecność m. in. naturalnych składników, takich jak kwarc, skalenie, minerały ilaste, węglany, generalnie odzwierciedlające budowę geologiczną lokalnego podłoża. Jednakże potwierdzono również obecność cząstek o antropogenicznym pochodzeniu m. in. sferuli Si-Al, siarczków i tlenków metali ciężkich a także halogenków (halitu oraz sylwinu). Obecności tych ostatnich potwierdza fakt, iż w 2022 roku Odra była wyjątkowo zasolona, głównie z powodu zrzutów wód kopalnianych do Kanału Gliwickiego i jego dopływów. Obecność halogenków wraz z cząstkami pochodzenia antropogenicznego potwierdza tym samym silną antropopresję na rzekę. Wysokie stężenia chlorków i siarczanów, połączone z podwyższoną temperaturą i niskim stanem wody, stworzyły idealne warunki do rozwoju toksycznej tzw. złotej algi Prymnesium parvum. Gatunek ten, znany z wód słonawych, produkuje silne toksyny (prymnezyny), które uszkadzają narządy ryb i innych zwierząt wodnych.

Autorzy podkreślają, że katastrofa z 2022 r. nie była „jednorazowym wypadkiem”, lecz skutkiem długoletniego kumulowania się zanieczyszczeń oraz zmian klimatycznych. Aby zmniejszyć ryzyko powtórzenia podobnych zdarzeń, konieczne jest ograniczenie dopływu zasolonych wód i nawozów sztucznych, a także poprawa jakości mniejszych dopływów Odry.