---

Ognioodporne formy ceramiczne stosowane w metalurgii stanowiły wyspecjalizowany rodzaj ceramiki używany przez prehistoryczne społeczności. Mimo ich istotnej roli, proces ich wytwarzania nie jest jeszcze w pełni poznany. Celem naszych badań było scharakteryzowanie poszczególnych etapów produkcji tych form. Analizowane zabytki ceramiczne pochodzą z osady w Grzybianach, położonej na wschód od Legnicy, nad jeziorem Koskowickim, i datowane są na okres od IX/VIII do V wieku p.n.e., czyli przełom epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Były to formy wykorzystywane w technice traconego wosku, pozwalającej na odlewanie precyzyjnych, skomplikowanych kształtów.

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdziliśmy, że podobnie jak ceramika naczyniowa z osady w Grzybianach, formy odlewnicze wykonano z lokalnie dostępnych surowców. Jednak w przeciwieństwie do ceramiki użytkowej, ich proces produkcji był odmienny i dostosowany do specyficznych wymagań metalurgii. Masa ceramiczna była schudzana drobnoziarnistym piaskiem oraz wyjątkowo dużą ilością materiału organicznego, co nadawało jej odpowiednią plastyczność, umożliwiającą precyzyjne formowanie na modelach woskowych. Następnie formy były wypalane w starannie kontrolowanych warunkach w temperaturach sięgających 700–950°C, co zapewniało im niezbędną wytrzymałość i odporność na wysokie temperatury podczas procesu odlewania metalu.

Zastosowanie techniki traconego wosku w Grzybianach świadczy o wysokim poziomie zaawansowania technologicznego tamtejszych rzemieślników. Dzięki precyzyjnemu procesowi produkcji społeczność Grzybian wytwarzała wysokiej jakości formy ceramiczne, przeznaczone specjalnie do celów metalurgicznych, co znacząco wpłynęło na rozwój lokalnej technologii odlewniczej.