Ordowicko-sylurska deformacja północnego obrzeżenia Baltiki.
Jednostka górnego gnejsu w zespole płaszczowin Seve stanowi fragment obrzeżenia Baltiki (obecnie Europy Północnej), które ulegało kolizji z Oceanem Iapetus (Proto-Atlantykiem) w okresie 500-400 mln lat temu. Szczegóły tej kolizji zostało poważnie zatarte przez kolejne wydarzenia geologiczne na przestrzeni dziejów.
Nowoczesny metody geochronologiczne wykorzystujące izotopy argonu w minerałach bogatych w potas umożliwiają jednak odtworzenie dwuetapowej kolizji tego fragmentu Baltiki z Iapetusem. Uzyskane wyniki pozwoliły na określenie wieku deformacji jednostki górnego gnejsu na 459 i 434 mln lat temu, kiedy to zderzyła się ona z nieznanym łukiem wysp, a następnie z Laurentią (Ameryką Północną). Znaleziono natomiast tylko nikłe ślady wcześniejszej kolizji z paleo-łukiem Virisen. Wyraźne ślady tego zderzenia można jednak znaleźć w innych jednostkach w południowej i centralnej części Baltiki. Sugeruje to, że Baltika około 480 mln lat temu subdukowała pod łuk Virisen o kształcie „rogala” wywiniętego w stronę północnego Iapetusa. Tym samym kolizja Baltiki z łukiem Virisen ma swój analog obecnie, tam gdzie północna Australia subdukuje pod archipelag Indonezji.
dr inż. Grzegorz Ziemniak – adiunkt w Zakładzie Geologii Fizycznej Instytutu zajmuje się naukowo geochronologią i petrologią. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na genezie powstania orogenu kaledońskiego w obszarach arktycznych oraz prekambryjskim podłożu obszarów polarnych. Dotychczas uczestniczył w 10 wyprawach za północne koło podbiegunowe. Jest wykonawcą dwóch projektów Narodowego Centrum Nauki oraz członkiem międzynarodowych grup badawczych ODT – „Orogen Dynamics Team” oraz TONeS – „The Timanian Orogeny in Northern Svalbard”.
Więcej informacji o artykule:
